siti norasikin: 2012-05-27

Monday, 28 May 2012

Kimia Pusat Segala Sains

Sunday, 27 May 2012

Jabir Ibnu Hayyan : Bapa Kimia dari Dunia Islam

[Jabir Ibnu Hayyan : Bapa Kimia dari Dunia Islam]

Nama sebenar ‘Bapa Kimia’ Jabir Ibnu Hayyan adalah Abdullah Jabir bin Hayyan bin Abdullah al-Azdi, seorang doktor bangsa Arab yang unggul menguasai lebih daripada satu cabang ilmu pengetahuan. Beliau pernah tinggal di Iraq iaitu di bandar Kufah dan Baghdad. Beliau adalah seorang ahli kimia pertama dan terunggul serta lama berkecimpung dalam bidang tersebut.

Status Jabir bin Hayyan serta peranannya dalam pembangunan ilmu kimia adalah seperti penciptaan amali teori yang khayali kepada fakta sains; telah menobatkan beliau sebagai ahli kimia Arab.

Jaber Bin Hayan dianggap sebagai seorang pujangga dalam penciptaan asas saintifik kimia moden dan buktinya disaksikan berdasarkan kata-kata para sarjana Barat sendiri. Ilmuan perancis bernama Berthelot mengatakan: “Bandingan kepakaran Jabir dalam kimia adalah umpama kepakaran Aristotles di bidang ilmu logic”.

Ahli falsafah Inggeris Francis Bacon pula pernah berkata bahawa Jabir bin Hayyan adalah orang yang pertama memberi pengetahuan tentang kimia kepada dunia dan beliau dianggap seorang bapa dalam bidang kimia .

Seorang orientalis Jerman, Otto Meyerhof pula mengatakan bahawa Jabir telah mencipta satu anjakan evolusi dalam perkembangan ilmu kimia di Eropah. Ia merujuk kepada ketokohan Jabir bin Hayyan secara langsung dan bukti terbesarnya adalah banyak istilah yang diciptanya digunakan dalam pelbagai bahasa di Eropah.

Sebelum ilmu kimia diiktiraf sebagai suatu ilmu yang hebat ia dianggap sebagai suatu yang penuh dongengan dan sangkaan semata-mata di kalangan masyarakat Arab.Pakar-pakar kimia Islam mengesahkan bahawa segala jenis logam berasal daripada suatu unsur dan tdak ada perbezaan di antara satu sama lain, kecuali jika unsur tersebut dicampuradukkan. Apabila unsur tersebut dianalisis dan disebatikan dengan unsur yang lain,ia menghasilkan suatu logam yang baru seperti emas dan perak.

Perspektif yang pelbagai ragam daripada ulama-ulama ini menghasilkan beberapa pendapat,ke arah mencari hakikat dan mengenal rahsia ilmu itu sendiri.Kejayaan yang dicapai oleh orang Islam hingga mereka sampai kepada hakikat ilmiah itu tidak bermakna mereka terhutang sesuatu pada Ilmu Yunani,yang mana orang-orang Yunani pada ketika itu belum mengetahui dan mengenali sebahagian besar ilmu mengenai logam yang telah dikuasai oleh orang Islam pada masa itu.Dalam pada itu ramai juga orang Islam yang telah berjaya menganalisis sebahagian besar logam secara kimia dan mereka juga berjaya membezakan asid dan juga alkali. Hal ini dianggap oleh ulama moden sebagai orang yang pertama mencipta ilmu kimia dalam sifatnya sebagai suatu cabang daripada ilmu sains.

Jabir yang dikenali sebagai Gaber oleh masyarakat Barat banyak meninggalkan buku karangannya dalam ilmu kimia antaranya buku Al-Rahman ,AL-Tajmek dan AL-Zikbak Sharki serta kitabnya yang paling penting dalam ilmu kimia iaitu Al-Istitmam. Kitab ini telah diterjemahkan dalam bahasa Perancis pada tahun 1672. Pada kurun ke-18, kitab beliau yang bertajuk Al-Sabaaen diterjemah. Hal ini menunjukkan betapa besarnya sumbangan beliau dalam lapangan ilmu pengetahuan hingga ke hari ini.

Kejayaan Jabir dalam bidang kimia tidak hanya tinggal teori yang terkandung dalam bukunya sahaja malah beliau mempraktikkannya melalui uji kaji makmal seperti mana ahli-ahli kimia pada zaman sekarang ini. Jabir juga menjalankan uji kaji terhadap setiap unsur bahan-bahan kimia dengan mencampurkan kesemua unsur-unsur kimia serta beliau juga berjaya menggnakan unsur-unsur logam mentah dalam kerja uji kajinya.Lebih membanggakan lagi beliua berjaya membuat kajian mengenai racun dan penawarnya. Dalam kitab Al-Sabaaen beliau telah membahagikan racun kepada tiga bahagian iaitu; racun binatang, racun tumbuh-tumbuhan dan racun batu batan.Segala penemuan beliau adalah kajian dan pengamatan yang tidak pernah kenal erti jemu.

Sejak awal perkembangan ilmu kimia, banyak buku tulisan beliau telah diterjemahkan oleh orang Eropah ke bahasa Latin.Kepakaran beliau diiktiraf dan beliau juga menyaingi ahli falsafah mantik Aristotle.Di antara buku beliau yang diterjemahkan dalam bahasa Latin ialah Risalah al-Aflan dan Nihayatul al-Itqan.Daripada buku-buku inilah orang Eropah dapat mempelajari dan mengkategorikan logam kimia kepada logam galian,tumbuhan dan juga haiwan. Selain Jabir terdapat juga ilmuan lain yang berusaha menganalisis dua unsur iaitu belerang merah dan aksir alhayah yang dapat menyembuhkan penyakit.

Kemajuan dan kemampuan ilmuan-ilmuan Islam telah memberi ruang kepada orang-orang Eropah dalam lapangan kimia dan mereka juga tidak akan dapat mempelajari dan memberi pendapat-pendapat baru dalam bidang kimia ini.Banyak kenyataan-kenyataan yang membuktikan orang Arab adalah lebih terkehadpan berbanding Eropah dalam bidang kimia.Hal ini dapat dilihat melalui istiliah kimia itu sendiri yang berasal dari perkataan Arab.Ia di sebut dalam bahasa Perancis sebagai al-cime dan dalam bahasa inggeris sebagai chemistry begitu juga dengan perkataan alkawiyat menjadi alkali dan perkaetaan al-ambiek menjadi alembic.

Kemajuan orang Islam dalam lapangan ilmu kimia ini dapat dipraktikkan di sektor perindustrian dan juga di universiti-universiti untuk menjalankan penyelidikan.Pada hari ini ia dikenali sebagai kimia industri dan di UPM sendiri ada menawarkan kursus BS(K) Kimia Industri,Kimia Petroleum dan Major Kimia begitu juga di universiti-universiti tempatan yang lain.

Saya ingin memetik kata-kata seorang sarjana Nusantara Almarhum Prof Dr. HAMKA pernah mengingatkan kita didalam bukunya Falsafah Hidup katanya “1000 orang bodoh jika meninggal dunia tiada siapa yang tahu tetapi jika seorang ilmuan meninggal dunia pasti ramai yang mengetahuinya“, bila melihat bagaimana para ulama’ dan salfussoleh menuntut ilmu rasa kagum dengan mereka kerana tahap kesabaran dan ketekunan yang tinggi contohnya seperti Imam Al-Ghazali sendiri mengambil masa yang lama untuk mengarang kitabnya yang mahsyur Ihya’ Ulumuddin.

Nota editor //: Penulis merupakan penuntut sarjana dalam bidang fizik di Universiti Putra Malaysia, (UPM) Serdang.

Pihak MajalahSains.Com mengucapkan ribuan terima kasih kepada penulis kerana sudi berkongsi artikel untuk diterbitkan.

Membongkar Rahsia Ibadat Solat Secara Saintifik

[Membongkar Rahsia Ibadat Solat Secara Saintifik]

Kajian yang dijalankan mendapati ibadat solat menghasilkan keadaan tenang kepada otak manusia manakala menunaikan solat dengan sempurna dan tertib amat baik dalam mengekalkan tahap kestabilan mental serta emosi seseorang.

Kewajipan bersolat lima kali sehari semalam ke atas semua umat Islam bermula sejak Rasulullah diangkat ke langit semasa peristiwa Israk dan Mikraj pada malam 27 Rejab.

Ibadah solat begitu istimewa sekali sehingga Rasulullah SAW diangkat naik ke langit bagi menerima Rukun Islam yang kedua ini, tidak seperti ibadah-ibadah lain.

Keistimewaan solat menarik minat sekumpulan penyelidik Universiti Malaya (UM) selepas menerima cabaran Tun Abdullah Ahmad Badawi semasa beliau menjadi perdana menteri.

Cetusan berkenaan timbul memandangkan masih belum terdapat kajian yang komprehensif mengenai solat dari segi saintifik.

Kajian solat yang dijalankan oleh Jabatan Kejuruteraan Bioperubatan, Fakulti Kejuruteraan, Universiti Malaya (UM) diketuai oleh Prof. Madya Dr. Fatimah Ibrahim serta Prof. Dr. Wan Abu Bakar Wan Abas dan Ng Siew Cheok menerusi pembiayaan daripada Jabatan Perdana Menteri (JPM).

Menurut Dr. Fatimah, kajian yang dijalankan masa ini masih di peringkat asas dan bertujuan mengkaji kesan ke atas perkara seperti komposisi tubuh serta kandungan kolestrol dalam badan.

Sistem jantung dan kardiovaskular, gelombang otak ketika bersolat, kekuatan otot-otot tubuh badan manusia, sakit pinggang bagi orang dewasa serta kesihatan lelaki dan tenaga batin.

"Komposisi tubuh badan manusia meliputi parameter bioimpedance, kuantiti air intra selular dan ekstra selular, jisim sel badan, kadar lemak dan kolestrol dalam darah.

"Pengukuran parameter ini amat penting dalam menentukan tahap metabolisme, kecergasan dan kesihatan seseorang individu," katanya yang menjalankan kajian mengenai komposisi badan.

Kajian komposisi badan terbahagi kepada dua iaitu kebaikan solat zohor dan solat tarawikh terhadap komposisi badan.

Dr. Fatimah berkata, pergerakan solat yang melibatkan keadaan berdiri tegak, rukuk, duduk dan sujud secara tertib dan berulang boleh diumpamakan sebagai senaman ringan.

"Kami menjalankan kajian komposisi badan semasa seseorang bersolat Zohor secara jemaah dengan 47 orang peserta berusia 18 hingga 28 tahun," katanya.

Pengukuran analisis bioimpedans (BIA) (kaedah yang digunakan untuk mengukur komposisi badan) diambil sebelum dan selepas solat Zohor secara berjemaah.

Bagaimanapun lima tabiat lazim peserta perlu diambil kira meliputi amalan solat yang sempurna, tahap pemahaman bacaan, menunaikan solat secara berjemaah atau sendirian, kedudukan tulang belakang semasa rukuk dan keadaan jari kaki semasa sujud, duduk antara dua sujud dan tahiyat akhir.

Dr. Fatimah berkata, keputusan menunjukkan mereka yang mengamalkan solat yang sempurna mempunyai tahap kesihatan yang lebih baik berbanding mereka yang tidak melakukannya dengan sempurna.

Kajian berkenaan kata Dr. Fatimah menunjukkan solat lima kali sehari semalam selain ibadah dapat mengurangkan lemak dalam badan.

"Apabila gumpalan lemak dalam badan berkurangan, tisu otot baru meningkat, memenuhi ruang, melambatkan proses penuaan dan kekenduran tisu," katanya.

Tabiat mengamalkan kedudukan tulang belakang lurus melintang ketika rukuk melambatkan proses penuaan, tisu bertambah aktif, proses imbangan air dalam badan lebih baik dan melancarkan fungsi buah pinggang.

Manakala sistem jantung dan kardiovaskular amat penting bagi kesihatan manusia dan dipengaruhi oleh kekenyalan arteri.

Jika kekenyalan arteri terutama di bahagian jantung berkurangan, ia boleh menyebabkan berlaku penyakit arterioskerosis koronari.

Pengekalan kekenyalan arteri amat penting dalam memelihara sistem kardiovaskular yang sihat.

Ibadat solat, kata Dr. Fatimah, bukan saja melibatkan bacaan surah al-Quran tetapi juga pergerakan anggota badan seperti berdiri, rukuk, sujud dan duduk tahiyat.

"Kajian menunjukkan kedudukan seperti rukuk, sujud dan duduk membantu memberikan keadaan rehat kepada jantung.

Catatan :// Artikel ini pernah muncul di Utusan Malaysia pada 30/7/2009

Kajian Otak Einstein

[Kajian Otak Einstein]

Nama Albert Einstein sememangnya tidak perlu diperkenalkan lagi. Sebelum ini MajalahSains.Com telah membawakan dua kisah Einstein untuk pengunjung laman ini. Yang pertama ialah artikel tentang ketokohan beliau yang berjudul "Einstein : Dari Kerani Menjadi Saintis Agung" dan yang terbaru ialah "Otak Einstein Pertama Kali dipamerkan di Muzium".

Otak Albert Einstein, saintis terkenal abad 20 ini diambil 7 jam selepas kematiannya pada tahun 1955.

Otak ini menarik perhatian dunia kerana reputasi Albert Einstein yang dikatakan seorang yang genius dan istimewa. Penemuan-penemuan dari hasil kajian tentang otak beliau mempunyai hubungan yang kuat dengan kemampuan manusia pintar ini yang menghasilkan banyak idea-idea baru dalam dunia sains matematik terutamanya penghasilan Teori Relativiti yang sehingga kini masih dikaji.

Kisah pengambilan dan pengawetan organ ini telah menjadi tanda-tanya banyak pihak samada ia dizinkan atau tidak. Dalam biografinya yang ditulis oleh Ronald Clark (1971), Einstein mengatakan bahawa beliau membenarkan otaknya digunakan sebagai bahan kajian dan meminta jasadnya dibakar.

Walaubagaimanapun, kenyataan Ronald Clark dibantah oleh sebahagian ahli keluarga Einstein. Anak lelaki Einstein iaitu Hans Albert Einstein memberitahu bahawa kebenaran diberikan selepas organ tersebut diambil, bukan sebelumnya. Pengambilan itu juga dipersetujui sekiranya ia bertujuan untuk diguna pakai untuk kegiatan penyelidikan yang hasilnya nanti diterbitkan dalam jurnal-jurnal berkualiti tinggi.

Profesor Marian Diamond yang menjalankan autopsi ke atas otak Einstein mendapati bahawa ia mirip dengan otak orang-orang kebanyakan. Menurut beliau, otak Einstein hanya terlatih pada seikit bahagian-bahagian tertentu sahaja. Prof. Marian Diamond merupakan pakar anatomi kajian otak dari Universiti California, Berkeley yang menghabiskan masanya selama enam bulan untuk melakukan kajian ke atas otak Einstein dengan memilih bahagian-bahagian tertentu otak tersebut dan meneliti sel-sel neuronnya.

Di bahagian kiri otak Einstein ditemui lebih banyak sel glial untuk setiap neuron berbanding otak biasa. Hal ini mungkin boleh menjadi hipotesis awal tentang kecerdasan Einstein walaupun Profesor Diamond tidak memberikan kepastian tentang itu.

Untuk makluman secara umum, di dalam otak terdapat dua jenis sel iaitu sel neuron yang mengatur tugas berfikir dan melakukan kerja saraf. Jenis sel kedua ialah sel glial atau neuroglia yang berfungsi menyediakan ‘makanan’ dan melakukan tugas yang membantu sel neuron.

Prof Diamond berminat untuk melakukan kajian tersebut apabila melihat gambar otak Einstein yang telah diawetkan dan dimuatkan di dalam sebuah majalah perubatan.

Otak yang diawetkan tesebut dimiliki oleh seorang ahli patologi dari Amerika Syarikat iaitu Thomas Harvey. Harvey merupakan salah seorang doktor yang terlibat yang melaksanakan proses autopsi ke atas jasad Albert Einstein selepas saintis itu meninggal dunia pada 18 April 1955 ketika berusia 76 tahun. Prof Diamond memujuk Thomas Harvey selama 3 tahun supaya menyerahkan sebahagian otak Einstein untuk kajiannya. Akhirnya Diamond berjaya walaupun hanya mendapat 4 keratan sampel dari otak tersebut.

Dalam perkembangan lain, dikatakan otak Einstein itu baru ditemui kembali pada tahun 1978 dan mendapat perhatian yang meluas di dalam komuniti sains. Otak yang diawet itu kini berada di dalam sebuah balang dan baru-baru ini dipamerkan pertama kali untuk tontonan umum di Muzium dan Perpustakaan Sejarah Perubatan Mutter, di Philadelphia Amerika Syarikat.

@MajalahSains.Com